8-9 ans
La Tèrra que vira a l’entorn deu Sorelh (8-9 ans)
La Tèrra que vira a l’entorn deu Sorelh En 280 avant Jèsus Crist, un Grèc, Aristarc de Samos, qu’imagina la Tèrra que vira a l’entorn deu Sorelh, mès ne’u pòt pas provar. En 1553, Nicolau Copernic hè calculs qui demostra l’eliocentrisme (centrat sus Èlios, lo Sorelh en grèc) e Galilèu qu’ac confirma dab un…
Read More
Passacarrèra deu 24 de deceme
Tradicion Passacarrèra deu 24 de deceme Hiu hau ! eras iròlas de Nadau ! [Youpi ! Les châtaignes de Noël !] Lo 24 de deceme, los mainats que passan dens las carrèras dab pelhas a tot anar. A hum ! a hum ! a hum ! Dejà per las maisons que s’aubrishen las…
Read More
Gargantuan (8-9 ans)
Gargantuan D’on ei Gargantuan, n’ac sabem pas, mes, de segur, que passèc entà nosauts. Que disen que vivèva a l’Edat Miejancèra, que venguèva deu costat de Bordèus e que’s n’anava entà l’Espanha. Era un òme haut sèt còps coma lo cloquèr* de la glèisa. Qu’avèva ua hame* de gigant, e ua garganta* de las granas.…
Read More
La Via leitosa e lo sistèma solar (8-9 ans)
La Via leitosa e lo sistèma solar Qu’aperam univèrs l’ensemble de tot çò qui existish. 13,7 miliards d’annadas a, que veng un gran expandiment, lo Big Bang. L’univèrs qu’ei enqüèra tot petit, petit, e qu’ei ua « garbura » hèra densa e hèra cauta. Puish, l’univèrs que vad mei gran e mensh caut. Atòmes…
Read More
L’ors (8-9 ans)
L’ors Las de chucar sons urps*, l’ors voló minjar mèu* ; A l’estanga*, l’abelha empleguè tot son hèu*. L’ors ne serà malaut, b’ac sap, mes la hartèra* Eth voló. De taus gents be’n coneishi jo hèra… hi hi hi… Loiset de…
Read More
Viatjar dens l’espaci (8-9 ans)
SCIÉNCIAS Viatjar dens l’espaci Tà viatjar sus Tèrra, que prenguem un veïcule, que botam carburant. Quan ne n’i a pas mei, que nos arrestam en ua pompa d’essença, lo plen e haut ! Per exemple, en Australia, los camions que deven rotlar longtemps sense tornar prénguer gasòli. Qu’ajustan sèrvas* pertot (en jaune sus…
Read More
Fabrica un shiulet (8-9 ans)
NATURA Shiulet Que pòts fabricar un shiulet dab l’òs d’un fruit (abricòt, ceresa, pershec, prua). Pren l’òs e freta’u sus ua pèira tà l’obrir sus un costat. Tira l’amètla* se n’ei pas boharòc* dab ua estaca* o un clau. Boha suu hiu deu horat. Aqueths shiulets que’us hèn parièr dab los copets deus aglands. Alavetz…
Read More
Lo partatge (8-9 ans)
Lo partatge Jo sabi un conte. Un jorn, l’Agla digoc a l’Astoret* e a l’Agaça* : ― Associem-nos ende caçar ensemble. ― Agla, coma voleràs. Autanlèu, l’Agla, l’Astoret e l’Agaça partiscón entà la caça. A sorelh cochat, avèvan dejà gahat tres cents caps de gibièr de tota raça. ― Ara, ça digoc l’Agla, s’agís de…
Read More
Eths medecins (8-9 ans)
Eths medecins Eth medecin Va-plan que vegèva* un malaut Potinguejat* tanben peth sué confrair Va-mau. Aqueste que disè : « non n’a pas per dus dias. » Eth aute arresponó : » d’aqueras maladias Eths de qui’n son tocats que’us n’ei tostemps sortits. » Jamès non s’acordèn, tostemps de dus avís. Va-plan volè sagnar* ; mes après…
Read More
L’ariçon (8-9 ans)
NATURA L’ariçon Au casau, que trobam ariçons : ariçons de castanhas mes tanben ariçons qui corren. Que son cobèrts de hissons*. L’ariçon deu casau que drom lo dia e que caça* de nueit : vèrmis*, limacs, escargòlhs. Qu’ei l’amic deu jardinèr. En cas de dangèr que’s hica en pelòta…
Read More