Istòria

Istòria Lo reiaume de Navarra La Navarra qu’èra poblada de Vascons. Carlesmanha que guerregè contra los Sarrasins e que fondè la Marca Ispanica dab comtes francs qui guardavan las vaths pirenencas. En l’an 824, Eneko Arista que vadó rei de Pampalona e l’independéncia de la Navarra qu’estó confirmada en 887.   En Gasconha, la Navarra…

Istòria Lo senhor de Lebret Lebret qu’ei un vilatjòt perdut au miei de las Lanas. Totun, lo son senhor vaderà un deus mes poderós de Gasconha, en servir lo rei d’Anglatèrra pendent la guèrra de Cent ans. Los senhors de Lebret qu’obtengón quauques senhorias tà agranir la de Lebret. En 1312, lo vescomte de Tartàs…

Istòria La fin deus Armanhacs Los comtes d’Armanhac que vadón poderós. En 1140, qu’unifiquèn Armanhac e Fesensac. Per maridatges o crompas, qu’obtengón lo comtat de Rodés en 1306, la Ribèra baisha en 1307, Auvilar en 1324, lo Pardiac en 1379, la Lomanha en 1393, las Quate vaths en 1398, e mantua* auta tèrra en Auvernha…

Istòria Armanhac e Bearn: los hrairs enemics La guèrra entre Armanhac e Bearn que comencè dab la succession de la Bigòrra. La comtessa Peironèla se maridè cinc còps. Quan se morí en 1251, lo son arrèrhilh Esquivat succedó, mes Gaston VII de Bearn reivindiquè la Bigòrra au nom de la soa hemna Matà, qui èra…

Istòria La guèrra de cent ans Desempuish lo maridatge d’Alienòr d’Aquitània dab Enric Plantagenêt (futur rei d’Anglatèrra), Francés e Anglo-Aquitans que’s hasèvan la guèrra pr’amor que los Anglo-Aquitans aucupavan un gran territòri, la mieitat de la França actuau. La patz regnava desempuish 1286.     En octobre de 1323, los Francés entrèn a Sent-Sardòs (qui…

Istòria Los chivalièrs Los chivalièrs combatèvan a chivau. Que seguivan un còde d’aunor qui volèva que defenossen* los praubes, las veudas e los orfalins. Que cercavan ua glòria personau en los combats e n’èran pas briga disciplinats a la guèrra. L’aprenedissatge que durava mantua annada. A 7 ans, lo dròlle que se n’anava en çò…

Istòria L’ataca d’un castèth   Los castèths èran bastits tà deféner un parçan*. Quan i avèva guèrras, qu’èran aprovedits de viòcas*, equipats de defensas de husta* e garnisons qu’èran installadas.                            Los qui atacavan, devèvan préner los castèths los uns après los autes…

Istòria L’òst a l’atge mejancèr   A l’atge mejancèr, n’i avèva pas armadas regularas com au dia de uei. Lo senhor que convocava l’òst per un servici de quaranta dias. Convocar l’armada s’aperava convocar lo Ban*. Au cap deus quaranta dias, los soldats que se’n tornavan tà casa. Cada senhor qu’arribava a l’òst dab òmis…

Istòria Lo pirata Jean Lafitte   Au debut deu sègle XIXau, Lafitte qu’ei un pirata deu Golfe deu Mexic qui hasèva contra-benda enter lo Mexic e los Estats-Units. Que poderé èster vadut* d’ua familha de Baiona.   Que bastí lo sué reiaume : Barataria.   En 1812, la guèrra que comencè entre los Estats-Units e…

Istòria Los Anglés en Aquitània Ducats d’Aquitània e de Gasconha qu’èran arregropats despuish l’an 1063.  En 1094, Guilhèm IX d’Aquitània que’s maridè dab Filipa, sòr deu comte de Tolosa. Un còp lo comte partit tà la crotzada, Guilhèm ataquè Tolosa en díser que la sua hemna ne devèva eretar. Qu’aucupè Tolosa de 1098 a 1100 quan lo…