Lo becut panat
Un còp èra ua veuda, praubassa*, qui vivèva en un ostau dab lo hilh e la hilha.
Quan lo hilh avó tretze ans e la hilha dotze, lo gojat que disó a la mair :
– Mair, qu’avem hami. A la punta deu jorn que partirèi aus país deus Becuts e que tornarèi dab còrnas d’aur.
– Non, mic, n’ac vòi pas, ce responó la mair. Los Becuts que demoran luenh dens un país sauvatge e negre, dens un país de hautas montanhas, on los gaves tomban de tres mila pès. Aquiu n’i a pas ni glèisas ni cementèris. Aquiu viven los Becuts, gigants hauts de sèt mètres. Aqueths gigants n’an pas qu’un uelh, just au bèth miei deu front. Tot lo long deu jorn, que guardan lo lors bueus e lors motons de còrnas d’aur. Lo ser, que tornan miar aqueth bestiar deguens las tutas. Los Becuts que minjan carn. Entà disnar que tuan un bueu, entà sopar un moton. E que getan las còrnas d’aur. Quan gahan un dròlle, que’u hèn còser tot viu sus la gresilha e se l’avalan d’un sol bocin. Non mic, n’anaràs pas au país deus Becuts.
– Mair, ç’ajustè la hilha, lo men hrair qu’es capborrut. Qu’anarèi dab eth.
Fin finala*, la mair qu’acceptè.
– Tè, hilha, aquesta crotz d’argent magica. Guarda-la totjorn.
Lo hrair e la sòr que partín lo maitin. Que caminèn sèt mes. Puish, qu’arribèn dens un país sauvatge e negre, dens un país de hautas montanhas, on los gaves tomban de tres mila pès. Pendent dus jorns, lo hrair e la sòr qu’amassèn còrnas d’aur. Alavetz que comptèn.
– Un, dus, tres, quate… navanta nau, cent ! Qu’am cent còrnas d’aur dens los sacs. Que podem tornar a casa.
– Lo Becut, lo Becut, ce cridè la dròlla.
Que getèn los sacs e que corrón. Mes lo Becut que’us gahè e que’us portè dens la sua tuta. Que barrè la tuta* dab ua pèira de 100 kg. Qu'aluquè* un huec, pausè sus la taula ua micha de 5 kg de pan e ua barrica de vin. Que sagnè* un moton e que'u se mingè. Que bevó tres litres. Puish que getè la drolleta dens lo huec e que l’avalè d’un sol bocin.
Alavetz que demandè au dròlle de’u contar un bèth conte. E lo gojat contè, contè. E lo Becut bevó, bevó. Fin finala*, lo Becut que s’adromí.
Tot shuau*, tot shuau, lo gojat que s’apressè deu huec, gahè un escarbilhon* e que l’en.honcè dens l’uelh deu gigant. Lo Becut qu’uglè* d’ua votz terribla.
La gojata, qui èra viva, balhè un gran còp de crotz d’argent dens l’estomac deu mostre. Lo Becut que tornè cridar, e vomí de dolor.
Lo hrair e la sòr que prenón los sacs e que corrón dinc au gave. Pendent sèt jorns qu’entenón los crits deu Becut…
– Que’vs tornarèi trobar ! uglava. Que’vs harèi frir* ! Que’vs minjarèi !
Mes lo Becut qu’èra avugle. E lo Becut ne trobè pas los dròlles...
Après un mes, lo hrair e la sòr qu’arribèn en ua vila grana coma Bordèu. Qu’entrèn dens ua botiga d’un orfèbre e que venón ua còrna d’aur. Que crompèn un chivau, vestits e que tornèn a casa.
– Adishatz la mair. Uèratz las còrnas d’aur. Adara qu’èm rics. Vivem urós !
(conte de Joan-Francés Bladé, adaptat aus mainats per Anna-Pèire Darrées)
Lexic
Praubassa : très pauvre
Fin finala : finalement
Tuta : caverne
Aluquè un huec : Il alluma un feu
Sagnè : saigna
Tot shuau : Tout doucement
Escarbilhon : tison enflammé
Qu’uglè : il hurla
Frir : frire