10-12 ans
1 – La matèria, qu’ei aquò? (9-11 ans)
SCIÉNCIAS 1 – La matèria, qu’ei aquò? Qu’aperam matèria tot çò qui compausa lo noste univèrs: los planetas, las estelas… tots los objèctes coma un calhau, ua borsa de plastic, ua cadièra, un estilo, ua veitura… tots los èstes coma ua flor, un can, un òme… E l’aiga e l’aire tanben. Que son compausants…
Read More
48- Prosperitat au Dusau Empèri (10-12 ans)
Istòria Prosperitat au 2au Empèri Napoleon qu’abdiquè en 1814 mes que tornè au poder tres mes, en 1815. Los navèths reis de França Loís XVIII, Carles IX e Loís-Felip 1èr ne podón manténguer la monarquia qui cessè en 1848. Lo govèrn desmonedat que creè l’impòst deus 45 centimes (per 1 Franc d’impòst, lo monde pagavan…
Read More
46- La Revolucion francesa (10-12 ans)
Istòria La Revolucion Francesa Lo reiaume de França qu’èra endeutat e las cuelhudas* qu’èran de las maishantas en mei d’ua provincia per causa de hred e de ploja. Lo rei Loís XVI que decidí de convocar los Estats Generaus deu reiaume qui s’amassèn en mai de 1789. En cada provincia, las comunautats que redigín…
Read More
Au sorelh (10-12 ans)
Au sorelh Sorelhet, de l’aire en l’aire, Bota lo nas dens l’escudèla. L’escudèla qu’ei d’argent, Las sopetas de pan blanc, Lo culhèr de còrna. Abaisha, Sorelhet, abaisha, abaisha, De tres oras mes qu’agèr. Agèr, n’avi un gran vrespalh : Auèi, n’èi pas qu’un brigalh. L’ac èi dat a l’agaçat, Se’n angosse Maravat, Maravat jo…
Read More
45 – La refòrma municipau (10-12 ans)
Istòria La Refòrma municipau En Gasconha, cònsols elegits cada annada peus poblans que gavidavan* las comunautats (vilas e vilatges). Los cònsols que decidivan deus ahars de la comunautat, de las finanças, de la defensa, deus mercats e de la policia tà conservar la tranquilitat deus poblans. Lo poder reiau que cercava a los conta-rotlar. Mei…
Read More
44 – Seuvas e aigas (10-12 ans)
Istòria Las aigas e seuvas Los bòscs servivan aus poblans tà tirar lenha* e husta* e hèr glanar los pòrcs. Que s’i copava hòrt d’arbes e los carboèrs e veirèrs que se’n servivan shens mesura. Las aigas servivan a pescar, au flotatge deu boès e aus molins. Mèstes de las aiguas e seuvas* que gerivan…
Read More
Lo corbàs e lo renard (10-12 ans)
Lo corbàs e lo renard Mèste Corbàs, ser un aubre pincat*, Qu’avèva a son bèc un hromatge. Mèste Renard, peu herum* alisiat*, Le ditz, en son lenguatge : » E adiu, Mossur Corbàs ! Coma ès beròi, lusent, e coma e’m semblas gras ! Sens mentir, se lo ton ramatge* Es fin e clar…
Read More
43 – Los intendents (10-12 ans)
Istòria Los intendents Tà governar lo reiaume, lo rei que creè Generalitats, circonscripcions adminitrativas gavidadas* per un Intendent qui avèva poders sus l’armada, los impòsts, la justícia e l’administracion reiau. Que s’ocupava tanben deu desvolopament economic deu país. En Gasconha, que i avèvan las Generalitats de Guiana e la de Lengadòc creadas en 1552 a…
Read More
Sus la tela (10-12 ans)
Sus la tela Se sabèvi, sus la tela, dab lo pincèu Abarrejar* colors verdas, rojas e blancas Que pintrerí un surrèr*, d’arreboishudas* brancas Torçudas dens la blura* esclaretat deu cèu O que harí un pin dret e haut sus ua lana D’abranon* vriulet e calorejant lo mèu O, dens un gavarrar* daurat e…
Read More
42 – Revòltas fiscaus (10-12 ans)
Istòria Revòltas fiscaus Los Gascons n’aimavan pas pagar tròp d’impòsts. Mei d’un còp que’s susmautavan* contra los impòsts reiaus. Ací-baish, quauques uas de las susmautas*. En 1541, lo rei Francés 1èr que voló hèr pagar la sau a las provincias tanhentas* au Gran Tòç. Bordèu que’s susmautè*. Los Bordalés que tuèn lo loctenent generau…
Read More