10-12 ans
43 – Los intendents (10-12 ans)
Istòria Los intendents Tà governar lo reiaume, lo rei que creè Generalitats, circonscripcions adminitrativas gavidadas* per un Intendent qui avèva poders sus l’armada, los impòsts, la justícia e l’administracion reiau. Que s’ocupava tanben deu desvolopament economic deu país. En Gasconha, que i avèvan las Generalitats de Guiana e la de Lengadòc creadas en 1552 a…
Read More
Sus la tela (10-12 ans)
Sus la tela Se sabèvi, sus la tela, dab lo pincèu Abarrejar* colors verdas, rojas e blancas Que pintrerí un surrèr*, d’arreboishudas* brancas Torçudas dens la blura* esclaretat deu cèu O que harí un pin dret e haut sus ua lana D’abranon* vriulet e calorejant lo mèu O, dens un gavarrar* daurat e…
Read More
42 – Revòltas fiscaus (10-12 ans)
Istòria Revòltas fiscaus Los Gascons n’aimavan pas pagar tròp d’impòsts. Mei d’un còp que’s susmautavan* contra los impòsts reiaus. Ací-baish, quauques uas de las susmautas*. En 1541, lo rei Francés 1èr que voló hèr pagar la sau a las provincias tanhentas* au Gran Tòç. Bordèu que’s susmautè*. Los Bordalés que tuèn lo loctenent generau…
Read More
La cigala e la hromiga (10-12 ans)
La cigala e la hromiga L’estiu se n’èra anat Dab l’autona daurada, E nos avè leishat Soleta dins son prat, La cigala estonada De non pas mei trobar Mosca ne vèrme tà minjar. Calèva Portant víver: E quin hèr shens emprontar? La bestiòta Tota tristòta Donc se’n va La hormiga trobar, La pregant de lo…
Read More
41 – Países d’Estats e Eleccions (10-12 ans)
Istòria Países d’Estats e d’Eleccions En Gasconha, Agenés, Armanhac, Astarac, Bigòrra, Bearn, Comenge, Gavardan, Labord, Marsan, Navarra, Nebosan, Quate-vaths, Ribèra-Verdun, Sola e Vasadés, qu’èran países d’Estats. Qu’ei a díser qu’èran gavidats* per ua amassada compausada de delegats deus tres ordis (clergat, noblessa, tèrç estat) de cada país. Los Estats qu’avèvan poders fiscaus e gerivan*…
Read More
40 – Gascons en America (10-12 ans)
Istòria Gascons en America Pendent las guèrras de religion, los protestants que volón crear colonias en America tà húger* las persecucions. La prumèra colonia que s’establí a Rio, au Brasil, de 1555 a 1560 mes ne s’escadó* pas. En 1562, lo capitani Joan Ribault que creè un fòrt en Florida. Que se’n tornè en França…
Read More
39 – Guèrras contra l’Espanha -10-12 ans)
Istòria Guèrras contra l’Espanha En Italia, lo reiaume de Naples qu’èra gavidat* per cosins deu rei de França de la Maison d’Anjou. Mes en 1442, que passè au rei d’Aragon qui serà rei d’Espanha en 1469. Que s’enseguín guèrras on participèn los Gascons, soldats plan estimats. En 1494, Carles VIII que miè en Italia…
Read More
38 – Darrèras guèrras de religion (10-12 ans)
Istòria Darrèras guèrras de religion Lo rei de França Enric IV, lo noste Enric per tots los Gascons, que balhè las suas tèrras a la corona de França en 1607, sauv las tèrras on èra sobiran. Qu’estó assassinat a París lo 14 de mai de 1610. Lo son hilh Loís qui avèva sonque ueit…
Read More
L’atòme, qu’es aquò ? (10-12 ans)
SCIÉNCIAS L’atòme, qu’es aquò ? L’atòme qu’ei la mei petita partida d’un còs, qu’ei a díser d’un gas, d’un liquide o d’un solide. Un Grèc, Democrites, qu’avèva imaginat de copar un irange en dus, puish en dus, puish en dus… dinc a arribar a un tròç que ne podèva pas mei copar, e que…
Read More
37 – Rei de Navarra e de França (10-12 ans)
Istòria Rei de Navarra e de França Enric e Margalida de Navarra qu’avèvan ua hilha, Joana, qui’us succedí. Joana, vaduda* lo 16 de noveme de 1528, qu’estó neurida* a la cort de França. En 1541, a 12 ans, lo rei Francés 1èr l’obliguè a’s maridar dab lo Duc de Clèves, mes lo maridatge qu’estó…
Read More