Istòria geo.
43 – Los intendents (10-12 ans)
Istòria Los intendents Tà governar lo reiaume, lo rei que creè Generalitats, circonscripcions adminitrativas gavidadas* per un Intendent qui avèva poders sus l’armada, los impòsts, la justícia e l’administracion reiau. Que s’ocupava tanben deu desvolopament economic deu país. En Gasconha, que i avèvan las Generalitats de Guiana e la de Lengadòc creadas en 1552 a…
Read More42 – Revòltas fiscaus (10-12 ans)
Istòria Revòltas fiscaus Los Gascons n’aimavan pas pagar tròp d’impòsts. Mei d’un còp que’s susmautavan* contra los impòsts reiaus. Ací-baish, quauques uas de las susmautas*. En 1541, lo rei Francés 1èr que voló hèr pagar la sau a las provincias tanhentas* au Gran Tòç. Bordèu que’s susmautè*. Los Bordalés que tuèn lo loctenent generau…
Read More41 – Países d’Estats e Eleccions (10-12 ans)
Istòria Países d’Estats e d’Eleccions En Gasconha, Agenés, Armanhac, Astarac, Bigòrra, Bearn, Comenge, Gavardan, Labord, Marsan, Navarra, Nebosan, Quate-vaths, Ribèra-Verdun, Sola e Vasadés, qu’èran países d’Estats. Qu’ei a díser qu’èran gavidats* per ua amassada compausada de delegats deus tres ordis (clergat, noblessa, tèrç estat) de cada país. Los Estats qu’avèvan poders fiscaus e gerivan*…
Read More40 – Gascons en America (10-12 ans)
Istòria Gascons en America Pendent las guèrras de religion, los protestants que volón crear colonias en America tà húger* las persecucions. La prumèra colonia que s’establí a Rio, au Brasil, de 1555 a 1560 mes ne s’escadó* pas. En 1562, lo capitani Joan Ribault que creè un fòrt en Florida. Que se’n tornè en França…
Read More39 – Guèrras contra l’Espanha -10-12 ans)
Istòria Guèrras contra l’Espanha En Italia, lo reiaume de Naples qu’èra gavidat* per cosins deu rei de França de la Maison d’Anjou. Mes en 1442, que passè au rei d’Aragon qui serà rei d’Espanha en 1469. Que s’enseguín guèrras on participèn los Gascons, soldats plan estimats. En 1494, Carles VIII que miè en Italia…
Read More38 – Darrèras guèrras de religion (10-12 ans)
Istòria Darrèras guèrras de religion Lo rei de França Enric IV, lo noste Enric per tots los Gascons, que balhè las suas tèrras a la corona de França en 1607, sauv las tèrras on èra sobiran. Qu’estó assassinat a París lo 14 de mai de 1610. Lo son hilh Loís qui avèva sonque ueit…
Read More37 – Rei de Navarra e de França (10-12 ans)
Istòria Rei de Navarra e de França Enric e Margalida de Navarra qu’avèvan ua hilha, Joana, qui’us succedí. Joana, vaduda* lo 16 de noveme de 1528, qu’estó neurida* a la cort de França. En 1541, a 12 ans, lo rei Francés 1èr l’obliguè a’s maridar dab lo Duc de Clèves, mes lo maridatge qu’estó…
Read More36 – Las guèrras de religion (10-12 ans)
Istòria Las guèrras de religion Lo rei de França, Francés 1èr (1494-1547), que tolerava las ideas navèras. Los protestants, ahardits*, que demandèn drets navèths, alavetz trobles comencèn un drin pertot. Lo protestantisme que tocava sustot letraherits*, nòbles e borgés. Lo rei seguent, Enric II, que’s morí en 1559. Catolics e protestants que’s pelegèn tà…
Read More35 – Enric e Margalida de Lebret (10-12 ans)
Istòria Enric e Margalida de Lebret En 1517, Enric II de Lebret* qu’estó rei de Navarra (non demorava sonque la Navarra baisha), coprince d’Andòrra, comte de Foish, de Bigòrra e de Bearn. A la mort deu son gran pair, Alan de Lebret, en 1522, qu’eretè de las tèrras de Lebret*, çò qui hasó d’eth lo…
Read More34 – Vath d’Aran, tèrra gascona (10-12 ans)
Istòria Vath d’Aran, tèrra gascona En vath d’Aran, que s’i parla gascon. Qu’ei aquiu que vad la Garona. La vath d’Aran apartenguèva au reiaume d’Aragon. En 1175, lo rei Alfons III que balhè la vath d’Aran a Centolh de Bigòrra qui’s maridè dab ua cosia deu rei. En l’an 1201, a Luishon, Pèir II…
Read More