Natura

NATURA Lo gat Nhiu! Nhiau! Que soi lo gat. Que hèi çò que vòli. Los òmis que’m pensan adoptar. Non, non. Que soi jo qui causeishi lo men mèste e la mia maison. Que’m deishi bailar* e qu’aimi plan jogar. Mes quan ne soi hart, qu’ac disi dab un nhac o un arpat*. Tanben, qu’aimi la…

NATURA Los oceans o las mars granas Los oceans qu’arrepresentan lo 70,8 % de la susfàcia de la Tèrra. L’aiga deus oceans qu’ei salada e qu’ei tostemps en movement.

NATURA Los volcans Lo mantòl de la Tèrra qu’ei hèit de ròcas a ua temperatura de 3 000 grads. L’activitat de las placas tectonicas que permet ad aqueras ròcas de traucar la crosta de la Tèrra e d’arribar a la susfàcia. Qu’ei lo magma.

NATURA La formacion de las montanhas   Las placas tectonicas qui flotejan suu màntol de la tèrra que’s tuman* quan s’encontran.   Se ua placa tectonica passa devath ua auta mes dura, la placa de dessús que’s plega e que’s suslhèva tà formar ua montanha. Bèths còps, que son montanhas qui an ua activitat volcanic…

NATURA Las placas tectonicas Quan la tèrra se formè mes de quate miliard d’annadas a, qu’èra de rocas honudas* qui’s son arhedidas dab lo temps. En devénguer duras, que formèn un continent qui se copè en placas aperadas tectonicas. E las placas que’s separèn. La crosta de la tèrra qu’ei talhucada de copaduras. En efèit,…

NATURA Lo cabiròu Qu’ei aisit de véder un cabiròu pr’amor qu’ei un petit cervide arrós* qui s’aprèssa de las maisons entà passar la nueit. Lo jorn que l’estima mei los bòscs e los romegàs*.   Quan neish, en mai o junh, lo cabirolet que pèsa 1,3 a 2,3 kg, com un petit nenè. A còps,…

NATURA Quin atge a lo gat? Lo gat que vad gran mei viste qu’un uman. A 1 mes, lo gatinon qu’ei com un nenet de 6 mes. A 3 mes, lo gaton qu’ei com un mainat de 5 ans. A 6 mes, lo gat qu’ei com un gojatòt de 10 ans. A 1 an, qu’ei…

NATURA L’esquiròu L’esquiròu que viu dens los arbes. D’un saut, que passa de l’ua branca a l’auta. A còps, la sua coda que hè com un balancièr. La sua coda que sembla a un plumalh : para-sorelh l’estiu, paraploja quan plau, mantòl l’ivern. Espia. Que hè aus estujòus*. Qu’ei mauaisit de’n véder un. Que cèrca…

NATURA Lo mosquit   Lo mosquit qu’ei sus tèrra desempuish mei de 50 milions d’annadas. B’ei a díser qu’an picat los quites dinosaures ! Se vòs trobar un endret sus tèrra shens mosquit, que cau qu’anes tà l’Antartic, tot capsús.   Lo mascle qu’ei petit, dab alas que semblan a plumas, silenciosas. Que minja lo…