Natura

NATURA Lo desman Adiu, E’m reconeishes ? Que soi de la familha deu bohon. De vertat, que m’apèri desman. Los Francés que m’apèran tanben arrat-trompeta pr’amor lo men nas que’s sembla a ua trompa. N’ei pas entà trompetar, mes entà cercar insèctes e vèrmis* qui viven dens los gravèrs* deus arrius. Qu’èi las patas palmadas entà…

NATURA Shiulet Que pòts fabricar un shiulet dab l’òs d’un fruit (abricòt, ceresa, pershec, prua). Pren l’òs e freta’u sus ua pèira tà l’obrir sus un costat. Tira l’amètla* se n’ei pas boharòc* dab ua estaca* o un clau. Boha suu hiu deu horat. Aqueths shiulets que’us hèn parièr dab los copets deus aglands. Alavetz…

NATURA La marmòta   Que soi la marmòta qui cor per las pradas de la montanha. Tot lo dia, que mingi flors shucosas* e ièrba grassa. Dab las autas marmòtas que hèm espòrt : corsa e bòxa.  Lo vrèspe que hèi lo cluc*. Quina bèra vita ! Que’m cau ocupar deus marmotons e preparar la tuta…

NATURA Las aglas deus Pirenèus Dens los Pirenèus, que pòts véser tres aglas : l’agla botada, l’agla deu Bonelli e l’agla reau.       L’agla botada qu’ei petita coma ua hoa (1 mètre d’envergadura). Que demora dens los bòscs. Que canta e torna cantar cuih cuih cuih.       L’agla deu Bonelli qu’ei…

NATURA L’ariçon                 Au casau, que trobam ariçons : ariçons de castanhas mes tanben ariçons qui corren. Que son cobèrts de hissons*. L’ariçon deu casau que drom lo dia e que caça* de nueit : vèrmis*, limacs, escargòlhs. Qu’ei l’amic deu jardinèr. En cas de dangèr que’s hica en pelòta…

NATURA Las hoas Buteo buteo en latin, buzzard en anglés, buse variable en francés, qu’a mei d’un nom en gascon, per exemple, la hoa (Gèrs), la tora (Lanas), la toda (Bearn), la buta (Vath d’Aspa), la votera (Comenge), la bissòca (Medòc) o la bossaca (Vath d’Aran).   Lo mei sovent, que pòdes véser ua hoa…

NATURA Los clucs — E coneishes los clucs ? — Benlèu. N’ac sèi pas. — Que pensi que tiò. Qu’ei un harri, un crepaut petitòt (3,5 cm), marron, vorruguejat*. Que’us entenes per la campanha se t’estremas* de las vilas e deus vilatges. D’abriu a seteme, que cantan tota la neit, sense estangà’s*, ua sola nota cada…

NATURA Encombrament suu hiu Los gafets que son a l’escòla. Las huelhas jaunejan*, las huelhas huelhviròlan*… Qu’ei l’òra. Jo, Doat l’aurangleta*, que senti lo hred. E qui ditz ivèrn, ditz que n’i aurà pas mei nat insècte volant a minjar. Que vòi partir. Que consulti los amics suu hiu deu telefòne. — Hòu tira’t deu…

NATURA Madama Fòlcus qu’amainada Madama Fòlcus, on ès? Ací. Que vivi dens las maisons. Que soi ua aranha. Que soi de bon reconéisher*, qu’èi las patas longas, longas… e qu’aimi de víver de cap envath*.   E’t sembli a un mosquit? Nani. N’èi pas alas. E ne hissi* pas.   Ne veses pas la mia…