Natura

NATURA Las aglas deus Pirenèus Dens los Pirenèus, que pòts véser tres aglas : l’agla botada, l’agla deu Bonelli e l’agla reau.       L’agla botada qu’ei petita coma ua hoa (1 mètre d’envergadura). Que demora dens los bòscs. Que canta e torna cantar cuih cuih cuih.       L’agla deu Bonelli qu’ei…

NATURA L’ariçon                 Au casau, que trobam ariçons : ariçons de castanhas mes tanben ariçons qui corren. Que son cobèrts de hissons*. L’ariçon deu casau que drom lo dia e que caça* de nueit : vèrmis*, limacs, escargòlhs. Qu’ei l’amic deu jardinèr. En cas de dangèr que’s hica en pelòta…

NATURA Las hoas Buteo buteo en latin, buzzard en anglés, buse variable en francés, qu’a mei d’un nom en gascon, per exemple, la hoa (Gèrs), la tora (Lanas), la toda (Bearn), la buta (Vath d’Aspa), la votera (Comenge), la bissòca (Medòc) o la bossaca (Vath d’Aran).   Lo mei sovent, que pòdes véser ua hoa…

NATURA Los clucs — E coneishes los clucs ? — Benlèu. N’ac sèi pas. — Que pensi que tiò. Qu’ei un harri, un crepaut petitòt (3,5 cm), marron, vorruguejat*. Que’us entenes per la campanha se t’estremas* de las vilas e deus vilatges. D’abriu a seteme, que cantan tota la neit, sense estangà’s*, ua sola nota cada…

NATURA Encombrament suu hiu Los gafets que son a l’escòla. Las huelhas jaunejan*, las huelhas huelhviròlan*… Qu’ei l’òra. Jo, Doat l’aurangleta*, que senti lo hred. E qui ditz ivèrn, ditz que n’i aurà pas mei nat insècte volant a minjar. Que vòi partir. Que consulti los amics suu hiu deu telefòne. — Hòu tira’t deu…

NATURA Madama Fòlcus qu’amainada Madama Fòlcus, on ès? Ací. Que vivi dens las maisons. Que soi ua aranha. Que soi de bon reconéisher*, qu’èi las patas longas, longas… e qu’aimi de víver de cap envath*.   E’t sembli a un mosquit? Nani. N’èi pas alas. E ne hissi* pas.   Ne veses pas la mia…

NATURA La cocurèla La cocurèla* qu’ei un cocut* (se ditz tanben un narcís*). Que n’i a de blancas, de jaunas e d’iranjas. La cocurèla jauna qu’ei tota beròja : jauna, en fòrma de trompeta, dab sheis petales. Que floreish* de heurèr dinc a mai. Que sembla timida, delicata. Qu’a un perhum hòrt qui pòt hèr mau…

Natura La migracion de las gruas Un gran viatge Quan hè tròp de hred, en seteme – octobre, las gruas de l’Europa deu Nòrd (Finlàndia, Norvègia, Suèda, Russia) que van a la calor en Espanha. Tot prumèr, que vòlan cap a l’Alemanha, puish cap a la Gasconha e après au capsús de l’Espanha. Que torneràn…

Natura Adiu lo lop Que m’apèri lo lop. Que soi gran com un bèth can. Qu’èi lo peu espés. E las mias aurelhas que son bordadas de negre. Qu’èi l’uelh alongat. Lo men cosin, lo can, lo praube, qu’a l’uelh redon.   Que mingi carn. Qu’aimi lo moton, la lèbe*, l’arrat e medish la graulha*.…