Pelòt eròi o bandolèr ?

 Pelòt, tau ei lo chafre* balhat a Joan Lamon. Joan Lamon qu'ei un Bigordan de la fin deu sègle XVIII - debuta deu sègle XIX.

Que vad a la fin deu sègle XVIII a Soreac en Bigòrra e que's moreish* en 1816 a Tarba.

Que coneishem Pelòt coma lo "Robin des bois" bigordan. Tau coma lo bandolèr* deus bòscs de Sherwood que panava* aus rics tà balhar aus praubes.

Meilèu que d'anar tà la guèrra e se har soldat, Joan Lamon que preng lo maquis. De préner lo maquis que vòu díser arrefusar de préner las armas e d'anar har la guèrra.

Mentre que s'escon* peu maquis dab los sons, Joan Lamon dit Pelòt que's va har bandolèr* tan tà la subervita deus sons que tà tornar dar la moneda au monde.

D'aqueth temps, la situacion qu'ei complicada e l'Estat en pr'amor de las guèrras que racionalizan hèra lo monde qui lavetz ei sustot constituit de paisans.

De mei, despuish la Revolucion Francesa de 1789 la lenga e la cultura francesa que's va de mei en mei espandir.

Las racions impausadas per l'Estat tau coma aquesta "colonizacion" que va har hèra esmalir* lo monde. Que viven tot aquò coma agressions.

Lo hèit que Pelòt e's quilha fàcia a las injustícias e que pana aus rics tà tornar aus praubes que'u va har vàder hèra popular e doncas atau que va estar percebut coma un eròi.

Matilda Susbielles

Vocabulari

chafre : surnom

que's moreish : il meurt

bandolèr : bandit

panava : volait

s'escon : se cache

esmalir : irriter, fâcher