L'ataca d'un castèth
Los castèths èran bastits tà deféner un parçan*. Quan i avèva guèrras, qu’èran aprovedits de viòcas*, equipats de defensas de husta* e garnisons qu’èran installadas.
Los qui atacavan, devèvan préner los castèths los uns après los autes mes que calèva temps tad aquerò. Alavetz, las armadas que’s guardavan d’atacar e que sacamandejavan* lo parçan*.
Los qui volèvan préner un castèth, que devèvan hèr lo sièti tà empachar los qui èran dehens d’anar cercar vitalhas*, e a soldats d’i entrar tà ahortir* la garnison. Que calèva monde tà hèr lo sièti e que costava hèra car. Los qui èran en dehens, qu’atendèvan l’ataca. Plan sovent, malaudias que tocavan los soldats enemics, en los obligar a lhevar lo sièti.
Se durava lo sièti, los qui èran dehens se rendèvan quan n’avèvan pas arren mes a minjar o a béver. Soventòtas, un còp lo sièti pausat e shens nat secors, que negociavan tà deishar lo castèth e partir vius dab las armas.
Com calèva hèr viste, los soldats ensajavan d’entrar dens lo castèth per engana*. Autament, que calèva atacar e passar per dessús la muralha, çò qui èra complicat. Que calèva installar artilhería.
La manòvra permetèva d’enviar sonque 2 bolets de pèira per òra.
Las pèiras aclapavan* muralha e tors tà perméter aus soldats d’entrar en lo castèth.
Los de dehens qu’assajavan d’empachar la construccion deu trabuquet* en lo bruslar pendent la nuèit. Que sabèvan que se tirava, qu’èran perduts. Mantun castèth se rendèvan un còp apitat* lo trabuquet*, abans que non tirèssen ua sola pèira.
Tà assautar, que i avèva escalas tà pujar sus la muralha e tors de husta* qui permetèvan de passar per dessús.
Lo cronicaire Jan Froissart qu’a contat lo sièti deu castèth de Mauvesin (65) en l’an 1373 per lo Duc d’Anjó, hrair deu rei de França, viengut de Tolosa enlà dab ua grana armada. Après Mauvesin, lo Duc qu’assietjè Lorda mes ne s’i escadó pas.
Sèrgi Clò-Versalhes
Vocabulari
aclapavan (aclapar) : écroulaient (écrouler)
ahortir : renforcer
apitat : dressé
engana : ruse
husta : bois
parçan : contrée
sacamandejavan (sacamandejar) : saccageaient (saccager)
trabuquet : trébuchet, engin de siège permettant de lancer des projectiles par-dessus les fortifications
viòcas : vivres
vitalhas : victuailles