L'ataca d'un castèth

Los castèths èran bastits tà deféner un parçan*. Quan i avèva guèrras, qu’èran aprovedits de viòcas*, equipats de defensas de husta* e garnisons qu’èran installadas.

Lo castèth de Vilandraut

Lo castèth de Mauvesin (65)

Los qui atacavan, devèvan préner los castèths los uns après los autes mes que calèva temps tad aquerò. Alavetz, las armadas que’s guardavan d’atacar e que sacamandejavan* lo parçan*.

Los qui volèvan préner un castèth, que devèvan hèr lo sièti tà empachar los qui èran dehens d’anar cercar vitalhas*, e a soldats d’i entrar tà ahortir* la garnison. Que calèva monde tà hèr lo sièti e que costava hèra car. Los qui èran en dehens, qu’atendèvan l’ataca. Plan sovent, malaudias que tocavan los soldats enemics, en los obligar a lhevar lo sièti.

L’ataca d’un castèth dab artilhería (1224)

Se durava lo sièti, los qui èran dehens se rendèvan quan n’avèvan pas arren mes a minjar o a béver. Soventòtas, un còp lo sièti pausat e shens nat secors, que negociavan tà deishar lo castèth e partir vius dab las armas.

Com calèva hèr viste, los soldats ensajavan d’entrar dens lo castèth per engana*. Autament, que calèva atacar e passar per dessús la muralha, çò qui èra complicat. Que calèva installar artilhería.

Lo trabuquet* necessitava un cinquantenat d’òmis ta’u fabricar e lançar pèiras de 80 a 100 quilòs a 200 mètras.

La manòvra permetèva d’enviar sonque 2 bolets de pèira per òra.

Las pèiras aclapavan* muralha e tors tà perméter aus soldats d’entrar en lo castèth.

Los de dehens qu’assajavan d’empachar la construccion deu trabuquet* en lo bruslar pendent la nuèit. Que sabèvan que se tirava, qu’èran perduts. Mantun castèth se rendèvan un còp apitat* lo trabuquet*, abans que non tirèssen ua sola pèira.

Tà assautar, que i avèva escalas tà pujar sus la muralha e tors de husta* qui permetèvan de passar per dessús.

Lo cronicaire Jan Froissart qu’a contat lo sièti deu castèth de Mauvesin (65) en l’an 1373 per lo Duc d’Anjó, hrair deu rei de França, viengut de Tolosa enlà dab ua grana armada. Après Mauvesin, lo Duc qu’assietjè Lorda mes ne s’i escadó pas.

Sèrgi Clò-Versalhes

Vocabulari

aclapavan (aclapar) : écroulaient (écrouler)

ahortir : renforcer

apitat : dressé

engana : ruse

husta : bois

parçan : contrée

sacamandejavan (sacamandejar) : saccageaient (saccager)

trabuquet : trébuchet, engin de siège permettant de lancer des projectiles par-dessus les fortifications

viòcas : vivres

vitalhas : victuailles