Los chivalièrs
Los chivalièrs combatèvan a chivau. Que seguivan un còde d’aunor qui volèva que defenossen* los praubes, las veudas e los orfalins. Que cercavan ua glòria personau en los combats e n’èran pas briga disciplinats a la guèrra.
L’aprenedissatge que durava mantua annada.
Lo rei adoba a chivalièrs
A 7 ans, lo dròlle que se n’anava en çò d’un amic de la familha qui èra chivalièr ta’s formar a manejar* las armas.
3 ans après, que vadèva page dab lo dret de s’ocupar deus chivaus, de preparar las armas e d’ajudar au chivalièr a’s vestir.
A 13 ans, que vadèva escudèr e podèva seguir un chivalièr a la guèrra ta’u servir.
Quan arribava aus sons 21 ans, l’escudèr èra adobat chivalièr. Que devèva pregar ua nuèit sancèra, banhar-se tà’s purificar abans la ceremonia qui consistiva a la remesa de las armas.
Tots que podèvan èster adobat chivalièr. Mes a condar de la fin deu sègle 12au, la ceremonia estó arreservada aus hilhs de chivalièrs e que calèva èster hèra ric tà poder pagar las armas qui vadèvan de mes en mes caras : esperons, banèra, escut e espada.
Lo chivalièr bachelièr* que combatèva tot sol. Lo chivalièr banerèr que podèva pagar soldats e miar ua banèra a la guèrra.
Quan ne i avèva pas mes guèrra, los chivalièrs que s’arregropavan tà córrer lo país e participar a torneis en los países deu nòrd de la Lèira. En Aquitània e en Gasconha, aquò ne’s practicava pas.
Lo chivalièr qu’èra equipat de 30 quilòs. Las armas de hèr costavan hèra car e soventòtas quan hasèva presoèrs a la guèrra, las armas de l’adversari servivan de rescat*.
Que coneguem las hèitas* d’Arnaut Guilhèm, chivalièr shens arcast* de Comenge, vadut en 1360 a Barbasan. Pendent la Guèrra de Cent Ans, que prenó la defensa deu Daufin de França e participè a mantua batalha.
Combat de Barbasan
En 1420, lo Daufin de França l’encarguè de deféner Melun contra Enric V d’Anglatèrra. Après un sièti de cinc mes, shens nat secors, Arnaut Guilhèm que’s rendó.
Acusat peus anglés de l’assassinat deu duc de Borgonha, qu’estó embarrat dens un castèth de Normandia d’on ne sortí qu’en 1430 quan los francés prenón lo castèth. Ne voló pas quitar la sua preson pr’amor qu’avèva jurat de non pas s’escapar.
Alavetz, lo Daufin enviè chivalièrs en Anglatèrra tà trobar lo qui avèva hèit presoèr lo chivalièr de Barbasan e desliurà’u deu son jurament. Que’s morí a la batalha de Bulgneville en Lorraine en 1431.
Carles VII, un còp rei de França, enterrè a Arnaut-Guilhem de Barbasan en la glèisa de Sent Denis, a costat deus reis de França.
Sèrgi Clò-Versalhes
Vocabulari
arcast : reproche
chivalièr bechelièr : chevalier bachelier (chevalier qui n'avait pas assez de vassaux et marchait sous l'étendard d'un chevalier banneret)
defenossen (deféner) : défendent (au subjonctif imparfait)
hèitas : aventures
manejar : manipuler
rescat : rançon