Guèrras contra l’Espanha
En Italia, lo reiaume de Naples qu’èra gavidat* per cosins deu rei de França de la Maison d’Anjou. Mes en 1442, que passè au rei d’Aragon qui serà rei d’Espanha en 1469. Que s’enseguín guèrras on participèn los Gascons, soldats plan estimats.
La batalha de Marinhan (1515)
En 1494, Carles VIII que miè en Italia ua armada on i avèva 3 000 Gascons. 10 000 Gascons comandats per Duras que participèn au sièti de Gènoa en 1507. En 1512, Gaston de Foish, qui comandava las armadas francesas, que’s morí a la batalha de Ravena. Montluc qu’estó nomat gorvenador de Sienna mes qu’estó obligat de rénder la vila en 1555.
Mentre que las armadas francesas guerrejavan en Italia, los Espanhòus qu’invadín la Navarra en 1513 e qu’ataquèn Baiona e lo Bearn en 1523.
En 1640, los segadors* catalans que’s susmautèn contra los impòsts de guèrra deu rei d’Espanha. Los Aranés que’s balhèn au rei de França mes los Espanhòus tornèn aucupar la vath. Catalans e Gascons de la vath d’Aura que bruslèn Vielha e qu’assietgèn lo castèth Leon. 820 Miquelets* espanhòus ataquèn Cautarés.
Soldats en ua batalha
En mai de 1560, l’armada francesa qui sostenguèva los Catalans entrè en la vath d’Aran mes que n’estó acaçada*. Que s’i tornè en junh, shens mes de succès. Quan cajó Barcelona, ua armada francesa arribada de Luishon que passè lo pòrt, bruslè Liés e Bossòst e passè en Aragon. La guèrra entre França e Espanha que s’acabè dab lo tractat deus Pirenèus de 1659.
Quan se morí shens eretèr lo rei d’Espanha Carles II, en 1700, lo tròne passè a Felip V, arrèhilh deu rei de França Loís XIV. Mantun país que sostenguèvan l’archiduc Carles d’Àustria qui reivindicava lo tròne d’Espanha, e que declarèn la guèrra a la França.
L’archiduc que desbarquè a Barcelona dab ua armada en 1705. Los Aranés lo reconegón com rei e los soldats deu castèth Leon, fidèus a Felip V, que’s refugièn en la vath d’Aura.
Un Miquelet
Regiments de Miquelets o fusilhèrs de la montanha qu’estón creats tà susvelhar la termièra* e hèr incursions. Los Miquelets espanhòus ataquèn Gavarnia en 1707, Ièdra e Heas en 1708, Luishon e Sent Beat en 1709, Aranhoet en 1711.
Un regiment de milícia que demorè a Sent Gaudenç dab companhias a Sent Beat, Luishon e en Coserans. Montrejau que’s transformè en magazin tà las armadas, dab un depòsit a Cièrp.
L’armada francesa qu’assautè Venasque en 1711. Lo 15 de seteme, los Aranés que passèn lo Portilhon, ataquèn los milicians qui demoravan a Sent Mamet, bruslèn Luishon, Sent Mamet, Montauban, Juset e Mostajon, panèn 1 200 vacas e aulhas.
En octobre, ua tropa francesa dab milicians arrecrutats en la vath d’Aura qu’entrè en Aran, assautè lo castèth Leon e pilhè la vath d’Aran. En 1712, un acòrdi qu’estó trobat entre Luishon e los Aranés qui paguèn 40 000 Liuras per l’incursion de 1711.
En julhet de 1712, los Miquelets espanhòus ataquèn en Coserans e bruslèn Ustó e Trein. En noveme que s’ataquèn au Vic de Sòs.
En abriu de 1719, ua armada francesa que passè la Bidassoa, ataquè Hondarribia, Sent Sebastian e Urgell. Ua auta qu’ataquè la vath d’Aran, hregava* lo Castèth Leon e se n’anè en 1721.
Atau que s’acabèn las guèrras contra l’Espanha. Qu’estón hèra impopularas en Gasconha e qu’i avó mantun desertaire. En abriu de 1719, nau desertaires qu’estón penjats a Sent Gaudenç.
Sèrgi Clò-Versalhes
Vocabulari
Acaçar : chasser
Gavidar : diriger
Hregar : frôler, passer à côté
Miquelet : nom donné à des partisans catalans faisant office de mercenaires
Segador : moissonneur
Termièra : frontière