Minjar ger e uei

Los nostes ajòus que minjavan e que cosinavan autament. Òc ben, mès que vòu díser ?

Preïstòria

Cuelhuda

L’homo erectus (òme quilhat), aqueth ominid* que vivèva enter 1,8 milions d’ans e 300 000 avant lo present, que minjava fruts, arrasics*, tubercules, ueus, cucas*, peishs… Çò qu’aimava? Lo crud, lo cueit e lo… poirit !

L’òme que descobriscoc lo huec 400 000 ans a. E atau que podoc minjar mes de causas. Ne sabèva pas hèr topins, alavetz, que hasèva còser aliments sus ua pèira cauhada dens un huec o rostir carns sus un huec, embrocadas* en un pau*.

Tanben, que hasèva un trauc dens la tèrra, qu’i botava granas huelhas, rebòts* cauhats, los aliments puish un aute còp huelhas e rebòts cauhats. Aquò qu’s hè enqüèra dens quauques país.

O enqüèra que hasèva cauhar caillaus, puish que'us botava cauts dens aiga e atau que hasèva borir los aliments. L’aiga qu’èra dens un trago* de pèth d’animau.

Que minjava dab las mans.

Atge mejancèr

A l’atge mejancèr, l’òme que minjava sustot cerealas (pans, milhàs…), havas e legumes (caulets, césers, blets*...), lèit, fruts. Que preparava estofats, sopas, tortas, lo tot dab un pauc de grèisha.

Cada ostau qu’avèva un huec, trespès*, un cremalh*, landrèrs*, topins*, padenas*...

Que hasèva dus repaishs : lo disnar e lo sopar. E, se trabalhava o s’èra feble (malaut, vielh, mainat...), un dejunar. Que minjava a taula dab las mans, dens escudèlas e que bevèva dens gobelets de tèrra. Qu’emplegava tanben culhèrs*.

Uei

Los aliments que son mes diversificats. Per exemple, au sègle XVI^au, los espanhòus que descobrín lo monde navèth (America) e que portèn mandòrras*, mongetas, tomatas, milhòc, chocolat...

Que minjam assetuts sus cadièras autorn d’ua taula. Qu’emplegam assietas e cobèrts. Qu’avem cosinèras, horns, horns de microondas. Que crompam los aliments au marcat, a l’especieria, a la carnisseria o, mes sovent, au supermarcat.

Vocabulari

arrasic : racine

blet : betterave

cremalh : crémaillère 

culhèr : cuillère en bois

cuca : larve d’insecte

embrocar : embrocher

landrèr : chenet

mandòrra : pomme de terre

mongeta : haricot

ominid : hominidé (familha de primats qu’amassa gorillas, chimpanzés, orangotans e òmes)

padena : poêle

rebòt : galet

trago de pèth d’animau : outre en peau d’animal

trespès : trépied