La ploja
La ploja qu’ei hèita de gotètas d’aiga qui caden deus crums*. Que’s fòrma quan aire caut encontra aire hred. L’aire caut mei leugèr e cargat de vapors d’aiga, que puja dens l’atmosfèra. En altitud, que s’enhredeish e la vapor d’aiga e’s transfòrma en gotètas de mei en mei bèras qui caden en ploja quan pèsan tròp. Si hè hèra hred en altitud, l’aiga que’s transfòrma en glaça e que cad en nèu o en grèla.
Quan lo sòu ei sec com dens lo desèrt, la ploja qui cad s’evapòra avant de tocar lo sòu. La ploja ne goha* pas lo sòu e arren ne vad.
Lo vent de la mar que possa los crums. Quan encontran montanhas, non pòden pas passar e la ploja que cad. Atau, en Gasconha, lo nòrd deus Pirenèus qu’arrecapta la ploja. En Espanha, de l’auta costat deus Pirenèus, la montanha qu’ei seca de non pas recéber autant d’aiga.
Quan l’aiga de la mar e la montanha son cauts, los crums que son cargats e que cad aigassadas* qui plean los arrius e nègan* las tèrras pendent quauques òras. Que s’apèra un fenomèn cevenòu.
En Africa e en Asia, la ploja que cad mei d'un mes shens cès. Qu’ei la monson*.
La ploja ei essenciau tà hèr creisher las plantas e cargar las jaças* sosterranas. Shens aiga, ne pòd aver vita.
Vocabulari
agassada: trombe d'eau, averse
crum: nuage
gohar: mouiller
jaça: nappe d'eau
monson: mousson (vent persistant qui souffle au-dessus des régions intertropicales, de l'océan vers le continent, en été où il apporte beaucoup de pluies)
negar: noyer