NATURA

Las placas tectonicas

Quan la tèrra se formè mes de quate miliard d’annadas a, qu’èra de rocas honudas* qui’s son arhedidas dab lo temps. En devénguer duras, que formèn un continent qui se copè en placas aperadas tectonicas. E las placas que’s separèn.

La crosta de la tèrra qu’ei talhucada de copaduras. En efèit, las placas tectonicas que mudan de quauques centimètres per an, com se flotejavan sus lo màntol de la tèrra.

Estructura de la tèrra:

1 – crosta continentau
2 – crosta oceanica
3 – màntol superior
4 – màntol inferior
5 – nuclèu extèrne
6 – nuclèu intèrne

Que i a sèt granas placas tectonicas: la placa africana, la placa australiana, la placa antartica, la placa sud-americana, la placa nòrd-americana e la placa euro-asiatica.

Que n'i a de mes petitas com las qui pòrtan l’Arabia o las Caribes. D’autas enqüèra que son petitòtas com la qui pòrta l’isla de Pascas.

Las placas tectonicas que’s separan e que s'aluenhan com l’Africa e Madagascar. D’autas que s’encontran e que’s tuman com l’Africa e l’Euròpa.

Quan las placas tectonicas e s’aluenhan, que’s crea ua ahonida* de la tèrra e un varat pregond, aperat Rift. Lo Rift que’s plea d’aiga de mar. Qu’ei atau que se formè la Mar Arroja entre l’Africa e l’Arabia.

La placa tectonica qui pòrta l’Africa que puja tau nòrd e qu’encontra la qui pòrta l’Euròpa e l’Asia. La Mar Mediterranèa que s’estreteish* entre las duas placas e que desapareisherà dens quauques milions d’annadas.

Sèrgi Clò-Versalhes

Vocabulari

ahonida: effondrement

estretir: vàder estret, rétrécir

honuda: fondue