Lo vent
Dens l’atmosfèra, l’aire que muda*. La rotacion de la Tèrra e la diferéncia de calor dens l’aire (los anticiclònes) que hèn lo vent.
Que balham noms aus vents tà'us reconéisher e parlar d'eths.
Lo vent Alisi que boha en direccion de l’Equator. Los batèus de velas que se'n servivan tà avancar. Quan lo vent Alisi s’aflaqueish un drin, lo corrent d’aiga cauta aperat El Ninõ que muda de cap a l’America deu sud e qu'assèca* l’aire. Ne plau pas briga mei en America deu sud, qui a mensh d’auragans* sus l’Atlantic e mei de tempèstas dens lo Pacific.
Las montanhas e los arbes qu'alenteishen* lo vent. Dens lo desèrt, lo vent que boha mei hòrt e mei viste pr’amor qu’arren ne l’alenteish. Que boha tanben mei hòrt quan passa dens ua vath entre duas montanhas. Lo vent que shiula* quan tòca montanhas, arbes o maisons.
Ua tornada (o un ciclòn o un auragan) qu’ei un estorbilh* de vent qui’s crea dens un crum. Quan la punta de l’estorbilh toca lo sòu, que’s hè un honilh* qui vira e suslhèva tot çò qui encontra: arbes, maisons,… Lo vent holet qu’ei ua tornadeta.
Dans lo desèrt, las tornadas que suslhèvan lo sable e que’u pòrtan hèra luenh. Qu’explica las plojas de sable qui caden a còps a noste.
Lo vent que possa los crums e crea las andadas* de la mar. Que hè avançar los navius de velas, que pòrta los avions, que hè virar los molins e las eolianas. Qu’assèca l’aigua de las salinas tà hèr sau. Que pòrta las granas e lo pollèn de las plantas.
Vocabulari
alentir: ralentir
andada: vague
assecar: assécher
auragan: ouragan (tempête violente causée par la rencontre de plusieurs vents qui forment des tourbillons)
estorbilh: tourbillon
honilh:entonnoir
mudar: bolegar, bouger, se déplacer
shiular: siffler