Viatjar dens l'espaci
Tà viatjar sus Tèrra, que prenguem un veïcule, que botam carburant. Quan ne n’i a pas mei, que nos arrestam en ua pompa d’essença, lo plen e haut !
Per exemple, en Australia, los camions que deven rotlar longtemps sense tornar prénguer gasòli. Qu’ajustan sèrvas* pertot (en jaune sus l’imatge) e, atau, dab 2 600 litres (a pus prètz 2 tònas) que pòden hèr 1 200 km sense arrestà’s. Un recòrd ! Mes ende anar tà la Lua, n’i a pas nada pompa !
De segur, qu’ei hòrt diferent. Per exemple, la fusada francesa Ariane 5 que pòrta 480 tònas de propergòl (qu'ei un carburant) dens duas sèrvas* e qu'ac consumeish tot en 2 minutas ! Coma se hasèvas París – Lorda en 2 minutas. A la fin que va a 8 000 km/h (100 còps mei viste que lo veïcule deu ton pair). Après, que larga las sèrvas* dens l’espaci e qu’emplega los 220 tònas d’ergòls (un aute carburant). En mens d’ua òra, Ariane qu’a fenit lo son trabalh e que dèisha los satellits dens l’espaci, pr’amor Ariane n’ei pas sonque un lançaire.
Que pòts visitar ua copia d’Ariane a Tolosa (Ciutat de l’Espaci).
Se l’objècte lançat avança tot doç que tornarà sus Tèrra (cas A e B sus l’imatge) ; enter 8 e 11 km/s que demorarà sus ua orbita a l’entorn de la Tèrra (cas C e D) ; au dessús de 11 km/s que’s poirà escapar (cas E). Lo viatge interplanetari que pòt començar…
Totun, Saturn qu’ei a 3 miliards de km. Se ne volem pas lo viatge que dure tròp longtemps que cau accelerar la nau espaciau*. Que vam hèr coma dab ua raqueta de tenís. Que disem qu’emplegam un tirapèiras gravitacionau*, pr’amor que vam emplegar la fòrça de gravitat deus planetas coma un tirapèiras*. Te brembas ? La gravitat, qu’ei aquera fòrça qui apèra los objèctes de cap au sòu. Donc, qu’enviam la nau espaciau* au ras d’un planeta dab l’angle qui va plan. La nau*, atirada per la gravitat deu planeta, que va hè lo torn deu planeta. Mes, coma lo planeta vira a l’entorn deu sorelh, la sua vitessa que’s hè seguir la nau* en li balhar la sua vitessa pròpia qui s’ajusta a la de la nau*. Coma la raqueta de tenís qui balha la sua vitessa a la pelòta*. E la nau* que traça coma s’avèva recebut un còp de pè au cuu.
Vocabulari
nau espaciau : navette spatiale
pelòta : balle
sèrvas : réservoirs
tirapèiras gravitacionau : fronde gravitationnelle