Natura

NATURA Lo vent Dens l’atmosfèra, l’aire que muda*. La rotacion de la Tèrra e la diferéncia de calor dens l’aire (los anticiclònes) que hèn lo vent. Que balham noms aus vents tà’us reconéisher e parlar d’eths. Lo vent Alisi que boha en direccion de l’Equator. Los batèus de velas que se’n servivan tà avancar. Quan…

NATURA Jan-Enric Fabre   Jan-Enric Fabre qu’ei un arregent avaironés qui s’interessè a la botanica (estudi de las plantas) e a l’entomologia (estudi deus insèctes).  Que s’especializè dens l’estudi deus insèctes dens la natura (etologia). Que s’interessè tanben aus camparòus e que’n hasó pintruras de las beròjas.   Los vèrmis que balhan la seda que…

NATURA L’auratge Los auratges que’s fòrman dens los crums aperats Cumulonimbus. Aquestes crums que son hèra hauts en altitud. Quan lo baish deu crum ei caut e cargat d’umiditat e lo som hred e eishuc*, que’s crea un corrent qui mia gotètas d’aiga deu baish deu crum de cap au som. Quan la temperatura deu…

NATURA La maria blanca Que soi lo mei petit vutre* qui viu dens las Pireneas. Qu’ei lo cap jaune, las plumas blancas e lo cap deu bèc negre. Que minji los carnús* dens la montanha e tanben uèus. Tà cracar lo clèsc*, que’m serveishi de calhaus. Qu’ei lo guisèr* e lo molet* hèra largs. Atau…

NATURA La ploja La ploja qu’ei hèita de gotètas d’aiga qui caden deus crums*. Que’s fòrma quan aire caut encontra aire hred. L’aire caut mei leugèr e cargat de vapors d’aiga, que puja dens l’atmosfèra. En altitud, que s’enhredeish e la vapor d’aiga e’s transfòrma en gotètas de mei en mei bèras qui caden en…

NATURA La maria blanca   Que soi lo mes petit vutre d’Euròpa qui viu dens los Pirenèus. Qu’ei lo cap jaune, las plumas blancas e lo cap deu bèc nere. Qu’arribi en heurèr tà víver dens los Pirenèus e que me’n torni en Africa en seteme. Dens la montanha, que m’encairi* en ua espuga*.  Non…

NATURA La nueit e lo dia La Tèrra qu’ei ua bòla, ua esfèra qui vira sus era medisha en 24 òras.     Qu’ei lo dia deu costat qui recep los arrais deu sorelh. Qu’ei la nueit deu costat qui demora a l’ombra.      Pendent la jornada, que veses lo sorelh qui’s desplaça dens…

NATURA Los crums Lo sorelh que rescauha l’aiga deus oceans qui’s transfòrma en gas per evaporacion. Que parlam de vapor d’aiga. Que’s passa la madeisha causa quan hèm borir aiga dens ua casseròla. L’aiga que’s transfòrma en vapor qui puja. Se hicam un cobertís* dessús, la vapor que’s transfòrma en aiga suu cobertís. Que parlam…

NATURA Eras tortugas Eras tortugas marinas passan era vita a nadar. Tota era vita? Non! A còps, que deven imperativament sortir dera aiga. Eras tortugas de mar deven sortir dera aiga per se reprodusir. Qu’ei un moment dificile pr’amor que cau qu’arrossegan* era carapaz sus era plaja. Era tortuga vèrda ei mes viatjadora. Que camina…

NATURA Lo caparroi Lo monde non m’aiman pas pr’amor que soi un vutre*. Totun, non pareishi pas aus autes vutres puishqu’èi plumas suu còth. Que n’èi tanben de neras devath lo peruc* qui semblan a ua mostacha. Entà me reconéisher dens lo cèu, que soi un bèth ausèth (envergadura* de 2,70 m o mei), qu’èi…